عدالت بین نسلی

- نظریات بسیار محدود کننده تر در مورد توسعه پایدار نسبت به دو دیدگاه پیشین
- سرعت بالای بهره برداری از منابع طبیعی و در تضاد بودن آن با علایق نسل های آینده
- تعریف توسعه پایدار همراه با محدودیت، بدون کاهش در ارزش خالص منابع تجدید ناپذیر

توازن مواد

- شناسایی محدودیت های فیزکی و اجتماعی در فعالیتهای اقتصادی
- تردید داشتن این دیدگاه در مورد توانای انسان برای استخراج نامحدود انرژی ومواد از اکوسیستم جهانی

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

- این دیدگاه افزایش درآمد را باعث افزایش رضایتمندی انسان نمی داند
- چند وجهی قرار دادن توسعه پایدار و پذیرش نظریات گوناگون و مجامع علمی البته با تأمل

ماخذ: (ساسان پور، ۱۳۹۰: ۷۶-۷۵و اضافات نگارنده)
 شکل شماره ۲-۱: مدل ادراکی توسعه پایدار

ماخذ: ((Maclaren, 2007: 189
۲-۳-۴ شاخص های توسعه پایدار
دامنه استفاده از شاخص ها بسیار وسیع است. لذا امکان بررسی تمام موارد آن در این بحث وجود ندارد. با توجه به اهمیت موضوع پایداری و نقش شاخص ها در رسیدن به توسعه پایدار، این ابزار با تکیه بر دیدگاه پایداری بررسی می شوند. شاخص های پایداری اغلب در جوامع که ارتباط بین اقتصاد، محیط زیست و اجتماع ضعیف است بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند. چارچوب های مختلفی برای شاخص در ارتباط با توسعه پایدار وجود دارد. هر جامعه متناسب با شرایط خود از چارچوب هایی مبتنی بر اهداف پایداری، ابعاد پایداری و غیره … می باشد. گسترده ترین چارچوب از نظر کاربرد، چارچوب مبتنی بر ابعاد پایداری است که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است (لطفی و آقامیری، ۱۳۹۰: ۹۵- ۹۴). چارچوب مبتنی بر ابعاد پایداری شاخص ها به طور مختصر توضیح داده شده اما با توجه به موضوع اصلی ما در مورد پایداری اجتماعی این شاخص را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم:
جدول شماره ۲-۲: شاخص های توسعه پایدار

شاخص ها

ویژگی های شاخص

اقتصادی (Economic)

- کاهش فقر از طریق تولید ثروت و داشتن سهم مناسب از منافع توسعه
- دسترسی برابر به کالاها و خدمات
- پایدار نمودن بخش های خصوصی و عمومی
- سرمایه گذاری و گسترش بازارها برای صنایع و فعالیتهای پایدار (گردشگری، کشاورزی، فناوری اطلاعات و غیره…)
- توسعه و ارتقای بازارهای محلی و فعالیتهای اقتصادی
- محاسبه منابع طبیعی در بودجه های ملی و محلی و کاهش بدهیها

اجتماعی(Social)

- دسترسی مناسب همه افراد به نیازهای اساسی و پایه
- نگهداری و حفاظت از میراث فرهنگی و تاریخی، نظامهای ارزشی و اکولوژیکی
- توسعه و غنی سازی فرهنگ، هنر و اوقات فراغت
- دسترسی زنان و جوانان به فرصت های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و عدم محدودیت در دسترسی به فرصتها
- سلامتی و امنیت خانواده
- آمادگی برای بلایای طبیعی
- پذیرش تنوع
- فرصتها برای غنی بخشی و تقویت معنویت

در رابطه با این گروه نیز علامه مجلسی (رحمه‌الله) در مرآه العقول این‌گونه توضیح می‌دهد که گمراهان نیز بر دو قسمند. برخی از آنان دین را سست می‌گیرند و به امر دین اهمیت نمی‌دهند و بدون هیچ استضعافی، معرفت امام را ترک می‌کنند و به دنبال آن نمی‌روند. این گروه، اگر در همین حال از دنیا بروند، خداوند او را عقاب و عذاب خواهد نمود.
گروه دوم از گمراهان، افراد مستضعفند که خداوند نیز آنان را در برخی از احکام استثنا نموده است و چنین افرادی اگر با همین حال ضلالت و گمراهی از دنیا بروند، خداوند با مشیت خود با آنان رفتار خواهد نمود؛ یا آنان را عفو خواهد نمود و یا آنان را خوار و پست خواهد کرد.^[۲۵۵]
به هر حال، آنچه در اینجا اهمیت دارد و محل شاهد ماست، تعبیر به کفر منکر ولایت ائمه (علیهم‌السلام) است. حضرت به صراحت منکر ولایت ائمه (علیهم‌السلام) را کافر معرفی می‌نمایند.
روایت سیزدهم
«عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه‌السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذا تُتْلى‏ عَلَیْهِمْ آیاتُنا بَیِّناتٍ‏ قالَ الَّذِینَ کفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ‏ خَیْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا قَالَ کانَ رَسُولُ اللَّهِ دَعَا قُرَیْشاً إِلَى وَلَایَتِنَا فَنَفَرُوا وَ أَنْکرُوا فَقَالَ الَّذِینَ کفَرُوا مِنْ قُرَیْشٍ لِلَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ أَقَرُّوا لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ‏ أَیُّ الْفَرِیقَیْنِ خَیْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِیًّا تَعْیِیراً مِنْهُمْ فَقَالَ اللَّهُ رَدّاً عَلَیْهِمْ‏ وَ کمْ‏ أَهْلَکنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ‏ مِنَ الْأُمَمِ السَّالِفَهِ هُمْ أَحْسَنُ‏ أَثاثاً وَ رِءْیاً؛ از ابوبصیر نقل شده که امام صادق (علیه‌السلام) در رابطه با قول خدای عز و جل که فرمود و چون آیه‏هاى روشن ما را بر آنها بخوانند، کسانى که کافرند به کسانى که مؤمنند می‌گویند کدام یک از دو دسته مقام بهتر و مجلس آراسته‏ترى دارند؟ این‌گونه فرمود: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) قریش را به ولایت ما دعوت نمود اما دوری گزیدند و انکار نمودند. کافران قریش به عنوان ملامت و سرزنش به مؤمنانی که ولایت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و ولایت ما اهل بیت (علیهم‌السلام) را پذیرفته بودند، گفتند کدام یک از دو گروه مقام بهتر و مجلس آراسته‌تری دارند. آنگاه خداوند در رد آنان فرمود پیش از ایشان چه نسل‌هایى را (از امت‌هاى گذشته) هلاک کرده‏ایم که اثاث و جلوه زندگى بهترى داشتند.»^[۲۵۶]
آنچه امام (علیه‌السلام) در این روایت در تبیین و توضیح آیه شریفه بیان می‌فرماید، نشان می‌دهد که اطلاق نمودن لفظ کفر درباره کسانی که ولایت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و سایر اهل بیت (علیهم‌السلام) را قبول ندارند، صحیح است. بر اساس آنچه در این روایت آمده، شان نزول آیه شریفه فوق، جریان عرضه ولایت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و اهل بیت (علیهم‌السلام) بر قریش است. امام (علیه‌السلام) در این روایت انکار ولایت حضرت امیر و اهل بیت (علیهم‌السلام) را مساوی با کفر قلمداد نموده و منکرین را با عنوان «الَّذِینَ کَفَرُوا» در مقابل پذیرندگان و اقرارکنندگان به ولایت با عنوان «الَّذِینَ آمَنُوا» قرار می‌دهد.
بنابراین، تطبیق عنوان «الَّذِینَ کَفَرُوا» در آیه شریفه بر منکران ولایت ائمه (علیهم‌السلام) توسط امام (علیه‌السلام) به روشنی حکایت از این مسأله می‌کند که عدم اقرار به ولایت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و سایر ائمه (علیهم‌السلام) مساوی با کفر است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

روایت چهاردهم
«عَنْ أَبِی الْحَسَنِ مُوسَى (علیه‌السلام) قَالَ: یُقَالُ لِلْمُؤْمِنِ فِی قَبْرِهِ مَنْ رَبُّک قَالَ فَیَقُولُ اللَّهُ فَیُقَالُ لَهُ مَا دِینُک فَیَقُولُ الْإِسْلَامُ فَیُقَالُ لَهُ مَنْ نَبِیُّک فَیَقُولُ مُحَمَّدٌ فَیُقَالُ مَنْ إِمَامُک فَیَقُولُ فُلَانٌ فَیُقَالُ کیْفَ عَلِمْتَ بِذَلِک فَیَقُولُ أَمْرٌ هَدَانِی اللَّهُ لَهُ وَ ثَبَّتَنِی عَلَیْهِ فَیُقَالُ لَهُ نَمْ نَوْمَهً لَا حُلُمَ فِیهَا نَوْمَهَ الْعَرُوسِ ثُمَّ یُفْتَحُ لَهُ بَابٌ إِلَى الْجَنَّهِ فَیَدْخُلُ عَلَیْهِ مِنْ رَوْحِهَا وَ رَیْحَانِهَا فَیَقُولُ یَا رَبِّ عَجِّلْ قِیَامَ السَّاعَهِ لَعَلِّی أَرْجِعُ إِلَى أَهْلِی وَ مَالِی وَ یُقَالُ لِلْکافِرِ مَنْ رَبُّک فَیَقُولُ اللَّهُ فَیُقَالُ مَنْ نَبِیُّک فَیَقُولُ مُحَمَّدٌ فَیُقَالُ مَا دِینُک‏ فَیَقُولُ الْإِسْلَامُ فَیُقَالُ مِنْ أَیْنَ عَلِمْتَ ذَلِک فَیَقُولُ سَمِعْتُ النَّاسَ یَقُولُونَ فَقُلْتُهُ‏ فَیَضْرِبَانِهِ بِمِرْزَبَهٍ لَوِ اجْتَمَعَ عَلَیْهَا الثَّقَلَانِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ لَمْ یُطِیقُوهَا قَالَ فَیَذُوبُ کمَا یَذُوبُ الرَّصَاصُ ثُمَّ یُعِیدَانِ فِیهِ الرُّوحَ فَیُوضَعُ قَلْبُهُ بَیْنَ لَوْحَیْنِ مِنْ نَارٍ فَیَقُولُ یَا رَبِّ أَخِّرْ قِیَامَ السَّاعَهِ؛ از امام کاظم (علیه‌السلام) روایت شده که فرمودند: در قبر از مؤمن پرسیده می‌شود: خدایت کیست؟ می‌گوید: الله؛ سؤال می‌شود: دینت چیست؟ می‌گوید: اسلام؛ پرسیده می‌شود: پیامبرت کیست؟ پاسخ می‌دهد: محمد؛ گفته می‌شود: امامت کیست؟ جواب می‌دهد: فلان؛ از او سؤال می‌شود: چگونه این مطلب را دانستی؟ در پاسخ می‌گوید: این امری است که خداوند مرا به آن هدایت نموده و بر آن ثابت قدم گردانده است. در این هنگام به او گفته می شود مانند عروس، راحت بخواب؛ سپس دری به سوی بهشت برایش گشوده می‌شود و از روح و ریحانش به او می‌رسد و او از خداوند درخواست می‌کند که قیامت را برایش نزدیک گرداند تا به خانواده اش بپیوندد. از کافر نیز پرسیده می‌شود: خدایت کیست؟ می‌گوید: الله؛ سؤال می‌شود: پیامبرت کیست؟ جواب می‌دهد: محمد؛ پرسیده می‌شود: دینت چیست؟ پاسخ می‌دهد: اسلام؛ سؤال می‌شود: چگونه به این مطلب علم پیدا کردی؟ جواب می‌دهد: از مردم این‌گونه شنیدم و من نیز به آنچه مردم می‌گفتند معتقد شدم. در این هنگام او را با تازیانه‌ای می‌زنند که اگر انس و جن جمع شوند نمی‌توانند آن را تحمل کنند و آن چنان که مس ذوب می‌شود، ذوب می‌شوند و سپس روح به بدنشان بازگردانده می‌شود و قلبش میان دو لوح از آتش قرار می‌گیرد و از خداوند درخواست می‌کند که قیامت را برایش دور نماید.»^[۲۵۷]
محل شاهد در این روایت، جمله «وَ یُقَالُ لِلْکافِرِ مَنْ رَبُّک فَیَقُولُ اللَّهُ فَیُقَالُ مَنْ نَبِیُّک فَیَقُولُ مُحَمَّدٌ فَیُقَالُ مَا دِینُک‏ فَیَقُولُ الْإِسْلَامُ فَیُقَالُ مِنْ أَیْنَ عَلِمْتَ ذَلِک فَیَقُولُ سَمِعْتُ النَّاسَ یَقُولُونَ فَقُلْتُهُ» است.
در این جمله امام (علیه‌السلام) کسی را که اعتقاد به ولایت ائمه (علیهم‌السلام) نداشته باشد، کافر خوانده‌اند. روشن است که مقصود از کافر در اینجا کسی نیست که به خدا یا رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) کفر بورزد؛ بلکه موضوع کلام حضرت درباره کسانی است که در جواب «مَن رَبُّکَ» می‌گویند: الله و در جواب «مَن نَبِیُّکَ»، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را معرفی می‌کنند و دینشان را هم اسلام می‌دانند؛ اما در سلسله عقایدشان، اعتقاد به امامت ائمه (علیهم‌السلام) وجود ندارد. امام (علیه‌السلام) این گروه را کافر می‌خوانند.
نکته دیگری که این امر را تقویت و تأیید می‌کند این که امام (علیه‌السلام) آنها را به عذاب سخت و سنگینی وعده می‌دهد که جن و انس، تاب تحمل آن را ندارند. این مطلب نشان می‌دهد که اعتقاد به ربوبیت خداوند و نبوت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و به احکام اسلامی، بدون اعتقاد به امامت ارزشی ندارد و نفعی در آخرت بر آن مترتب نمی‌شود. به عبارت دیگر، کفر ورزیدن به ولایت ائمه (علیهم‌السلام) مساوی با کافر شدن به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است، چون ولایت از مهم‌ترین اصولی بود که در دعوت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وجود داشت و در نتیجه کافر شدن به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هم مساوی با کفر به خداوند متعال است.
روایت پانزدهم
«عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُنْدَبٍ قَالَ‏ کتَبْتُ إِلَى أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا (علیه‌السلام) أَسْأَلُ عَنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ الْآیَهِ فَکتَبَ إِلَیَّ الْجَوَابَ: أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ مُحَمَّداً کانَ أَمِینَ اللَّهِ فِی خَلْقِهِ فَلَمَّا قُبِضَ النَّبِیُّ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) کنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ وَرَثَتَهُ فَنَحْنُ أُمَنَاءُ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ عِنْدَنَا عِلْمُ الْمَنَایَا وَ الْبَلَایَا وَ أَنْسَابُ الْعَرَبِ وَ مَوْلِدُ الْإِسْلَامِ وَ مَا مِنْ فِئَهٍ تَضِلُّ مِائَهٌ بِهِ وَ تَهْدِی مِائَهٌ بِهِ إِلَّا وَ نَحْنُ نَعْرِفُ سَائِقَهَا وَ قَائِدَهَا وَ نَاعِقَهَا وَ إِنَّا لَنَعْرِفُ الرَّجُلَ إِذَا رَأَیْنَاهُ بِحَقِیقَهِ الْإِیمَانِ وَ حَقِیقَهِ النِّفَاقِ وَ إِنَّ شِیعَتَنَا لَمَکتُوبُونَ بِأَسْمَائِهِمْ وَ أَسْمَاءِ آبَائِهِمْ أَخَذَ اللَّهُ عَلَیْنَا وَ عَلَیْهِمُ الْمِیثَاقَ یَرِدُونَ مَوْرِدَنَا وَ یَدْخُلُونَ مَدْخَلَنَا لَیْسَ عَلَى مِلَّهِ الْإِسْلَامِ غَیْرُنَا وَ غَیْرُهُمْ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ، نَحْنُ آخِذُونَ بِحُجْزَهِ نَبِیِّنَا وَ نَبِیُّنَا آخِذٌ بِحُجْزَهِ رَبِّنَا وَ الْحُجْزَهُ النُّورُ وَ شِیعَتُنَا آخِذُونَ بِحُجْزَتِنَا، مَنْ فَارَقَنَا هَلَک وَ مَنْ تَبِعَنَا نَجَا وَ الْمُفَارِقُ لَنَا وَ الْجَاحِدُ لِوَلَایَتِنَا کافِرٌ وَ مُتَّبِعُنَا وَ تَابِعُ أَوْلِیَائِنَا مُؤْمِنٌ، لَا یُحِبُّنَا کافِرٌ وَ لَا یُبْغِضُنَا مُؤْمِنٌ وَ مَنْ مَاتَ وَ هُوَ یُحِبُّنَا کانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ أَنْ یَبْعَثَهُ مَعَنَا، نَحْنُ نُورٌ لِمَنْ تَبِعَنَا، وَ هُدًى لِمَنِ اهْتَدَى بِنَا وَ مَنْ لَمْ یَکنْ مِنَّا فَلَیْسَ مِنَ الْإِسْلَامِ فِی شَیْ‏ءٍ؛ عبدالله بن جندب می‌گوید به امام رضا (علیه‌السلام) نامه‌ای نوشتم و از آن حضرت درباره تفسیر این آیه (الله نُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرضِ تا آخر آیه) سؤال کردم، حضرت در جواب این‌گونه نوشتند: اما بعد، همانا محمد، امین خداوند در میان خلقش بود. هنگامی که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از دنیا رفت، ما اهل بیت وارثش بودیم و ما امنای خداوند در زمینیم. علم منایا و بلایا و انساب عرب و مولد اسلام در نزد ماست و هیچ گروهی نیست که صد نفر را گمراه کند یا هدایت کند، مگر این که ما رهبر و پیشوای آنان را می‌شناسیم. ما وقتی شخصی را می‌بینیم، او را به حقیقت ایمان یا حقیقت نفاق می‌شناسیم. نام شیعیان ما و نام پدرانشان همه نوشته شده است. خداوند از ما و ایشان میثاق گرفته است. آنها به محل ما وارد می‌شوند و تا روز قیامت، به جز ما و آنان هیچ کسی بر ملت و دین اسلام نیست. ما به نور پیامبرمان چنگ می‌زنیم و پیامبرمان به نور پروردگارمان چنگ می‌زند و چنین چنگ زدنی نور است و شیعیان ما به نور ما چنگ می‌زنند. هر کس از ما جدا شود هلاک می‌شود و هر کس از ما پیروی کند نجات پیدا می‌کند. ترک کننده ما و منکر ولایت ما کافر است. پیرو ما و پیرو دوستان ما مؤمن است. هیچ کافری ما را دوست نمی‌دارد و هیچ مؤمنی نسبت به ما بغض نمی‌ورزد. هر کس بمیرد، در حالی که به ما محبت دارد، حق است بر خداوند که او را به همراه ما برانگیزد. ما نوریم برای کسی که از ما تبعیت کند و مایه هدایتیم برای کسی که از ما هدایت بخواهد. هر که از ما نیست، بهره‌ای از اسلام نبرده است.»^[۲۵۸]
در این روایت، دو جمله وجود دارد که به صراحت به کفر مخالف اشاره می‌کند. جمله اول عبارتی است که حضرت در آن اسلام را از مخالفان نفی می‌کند و به عبارت دقیق‌تر، اسلام را منحصر در اهل بیت (علیهم‌السلام) و شیعیان اهل بیت (علیهم‌السلام) می کند. (لَیْسَ عَلَى مِلَّهِ الْإِسْلَامِ غَیْرُنَا وَ غَیْرُهُمْ؛ به جز ما و آنان ـ‌یعنی شیعیان ما‌ـ هیچ کس بر ملت و دین اسلام نیست.)
بنابراین، از این جمله می‌توان در اثبات کفر مخالف استفاده نمود.
نکته دیگری که در این جمله بسیار مهم است این که در اینجا آنچه از مخالف سلب شده، اسلام است، نه ایمان. توضیح بیشتر این که عده‌ای روایات وارده در خصوص کفر مخالفین را حمل بر کفر در مقابل ایمان می‌کنند و معتقدند این معنای از کفر منافاتی با اسلام ندارد. اما این روایت حتی اسلام را هم به صراحت از منکر ولایت ائمه (علیهم‌السلام) نفی می‌کند و امام (علیه‌السلام) می‌فرمایند غیر از ما و شیعیان ما هیچ کس بر ملت و دین اسلام نیست. این معنا را جمله اخیر روایت نیز تقویت می‌کند که حضرت فرمودند: «مَنْ لَمْ یَکنْ مِنَّا فَلَیْسَ مِنَ الْإِسْلَامِ فِی شَیْ‏ءٍ؛ هر کس از ما نیست، هیچ بهره‌ای از اسلام نبرده است.»
در این جمله نیز، آنچه نفی شده اسلام است و نه ایمان. بنابراین، از این روایت می‌توان این‌گونه برداشت کرد که اسلام منکر ولایت ائمه (علیهم‌السلام)، یک اسلام حقیقی و واقعی نیست و بهره‌ای از واقعیت ندارد.
جمله دیگری که در این روایت مورد نظر است، این جمله است که حضرت فرمودند: «وَ الْمُفَارِقُ لَنَا وَ الْجَاحِدُ لِوَلَایَتِنَا کافِرٌ؛ کسی که از ما جدا شود و ولایت ما را انکار نماید کافر است.»
در این جمله نیز، همان‌گونه که روشن است، حضرت بدون هیچ ابهامی منکر ولایت اهل بیت (علیهم‌السلام) را کافر قلمداد می‌کنند.
روایات غیر صریح
همان‌گونه که مکرر اشاره شده است، مقصود از روایات غیر صریح، روایاتی است که در آنها به صورت مستقیم از ماده کفر و مشتقات آن استفاده نشده، بلکه عناوین و تعابیر دیگری در آنها به کار رفته که ممکن از آنها کفر مخالف برداشت شود.
در برخی از روایاتی که در زمینه اعتقاد به ولایت ائمه اطهار (علیهم‌السلام) وارد شده، انکار و عدم پذیرش ولایت، عامل ورود در عذاب الهی و خلود در جهنم شمرده شده و انکار ولایت، مانع قبولی سایر اعمال قلمداد شده است.
از جمله این روایات، روایتی است که مرحوم کلینی (رحمه‌الله) در کافی نقل کرده و ابن شهر آشوب نیز آن را با اختلافی اندک که ضرری به مضمون آن نمی‌زند در مناقب آل أبی طالب^[۲۵۹] آورده است و روایت از این قرار است:
«عَنْ إِدْرِیسَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه‌السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ تَفْسِیرِ هَذِهِ الْآیَهِ ما سَلَککمْ فِی سَقَرَ قالُوا لَمْ نَک مِنَ الْمُصَلِّینَ‏ قَالَ عَنَى بِهَا لَمْ نَک مِنْ أَتْبَاعِ الْأَئِمَّهِ الَّذِینَ قَالَ اللَّهُ تَبَارَک وَ تَعَالَى فِیهِمْ وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِک الْمُقَرَّبُونَ‏ أَ مَا تَرَى النَّاسَ یُسَمُّونَ الَّذِی یَلِی السَّابِقَ فِی الْحَلْبَهِ مُصَلِّی فَذَلِک الَّذِی عَنَى حَیْثُ قَالَ لَمْ نَک مِنَ الْمُصَلِّینَ‏ لَمْ نَک مِنْ أَتْبَاعِ السَّابِقِینَ؛ ادریس بن عبد اللَّه می‌گوید: از امام صادق (علیه‌السلام) تفسیر این آیه را پرسیدم: چه چیز شما را بدوزخ کشانید؟ گویند: ما از نمازگزاران نبودیم. فرمود: مقصود این است که پیروى نکردیم از امامانى که خداى تبارک و تعالى درباره ایشان فرموده است: و پیشروان پیشرو، آنهایند مقربان مگر نمى‏بینى که مردم اسبى را که در مسابقه پشت سر سابق است مصلّى می‌نامند؟ همین معنى مقصود است در آنجا که می‌فرماید ما از مصلین نبودیم یعنى پیرو پیشروان نبودیم.»^[۲۶۰]
روایت دیگری که صحیح السند است و باز هم در اصول کافی و در مناقب ابن شهرآشوب نقل شده از این قرار است:
«عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه‌السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَى إِنَّکمْ لَفِی قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ فِی أَمْرِ الْوَلَایَهِ یُؤْفَک عَنْهُ مَنْ أُفِک قَالَ مَنْ أُفِک عَنِ الْوَلَایَهِ أُفِک عَنِ الْجَنَّهِ؛ از امام باقر (علیه‌السلام) راجع به این قول خداى تعالى شما گفتار مختلفى دارید درباره امر ولایت منصرف می‌شود از آن هر که باید منصرف شود نقل شده که فرمود: هر کس از ولایت روی گردان شود، از بهشت منصرف خواهد شد.»^[۲۶۱]
همچنین، مرحوم صدوق (رحمه‌الله) روایتی را در این زمینه در عیون أخبار الرضا علیه‌السلام و نیز در کمال الدین و تمام النعمه نقل کرده که در کفایه الأثر^[۲۶۲] نیز روایت شده است و از این قرار است:
«حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ الطَّالَقَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ بُنْدَارَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ هِلَالٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیهم‌السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَى السَّمَاءِ أَوْحَى إِلَیَّ رَبِّی جَلَّ جَلَالُهُ وَ سَاقَ الْحَدِیثَ فِی مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ (علیهم‌السلام) إِلَى أَنْ قَالَ یَا مُحَمَّدُ لَوْ أَنَّ عَبْداً عَبَدَنِی حَتَّى یَنْقَطِعَ وَ یَصِیرَ کالشَّنِّ الْبَالِی ثُمَّ أَتَانِی جَاحِداً لِوَلَایَتِهِمْ مَا أَسْکنْتُهُ جَنَّتِی وَ لَا أَظْلَلْتُهُ تَحْتَ عَرْشِی؛ مفضل بن عمر از امام صادق (علیه‌السلام) از پدر بزرگوارش از پدران بزرگوارش (علیهم‌السلام) از امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) نقل کردندکه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: وقتی در شب اسراء به آسمان رفتم، پروردگارم جل جلاله به من وحی کرد و حدیث را درباره محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین ادامه داد تا این که فرمود: ای محمد! اگر بنده‌ای مرا عبادت کند تا این که اعضایش از هم گسیخته شود و مانند مشک فرسوده‌ای گردد، سپس به نزد من بیاید در حالی که ولایت شما را انکار می‌کند، او را به بهشتم وارد نخواهم کرد و او را در سایه عرش خود نیز قرار نخواهم داد.»^[۲۶۳]
بر اساس این روایات، شرط ورود به بهشت اعتقاد به ولایت ائمه (علیهم‌السلام) است و کسی که معتقد به ولایت ائمه (علیهم‌السلام) نباشد و آن را انکار کند، اگرچه سایر اعمالش را انجام دهد، اعمالش پذیرفته نیست و مستحق آتش است.
طبعاً اگر این روایات را در کنار روایات سابق که به صراحت حکم به کفر منکر ولایت ائمه (علیهم‌السلام) می‌کند بگذاریم، آن روایات تقویت می‌شود و حکم به کفر مخالف تأیید می‌شود.
در دسته دیگری از روایات بیان شده که منکر ولایت امام مفترض الطاعه و یا کسی که امام زمان خود را نشناسد، به مرگ جاهلی و یا یهودی و یا نصرانی از دنیا می‌رود.^[۲۶۴] از جمله این روایات، حدیثی است که در محاسن برقی به شرح زیر نقل شده است:
«عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی الْمَغْرَاءِ عَنْ ذَرِیحٍ عَنْ أَبِی حَمْزَهَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه‌السلام) قَالَ: مِنَّا الْإِمَامُ‏ الْمَفْرُوضُ‏ طَاعَتُهُ‏ مَنْ‏ جَحَدَهُ‏ مَاتَ‏ یَهُودِیّاً أَوْ نَصْرَانِیّاً وَ اللَّهِ مَا تَرَک اللَّهُ الْأَرْضَ مُنْذُ قَبَضَ اللَّهُ آدَمَ إِلَّا وَ فِیهَا إِمَامٌ یُهْتَدَى بِهِ إِلَى اللَّهِ حُجَّهً عَلَى الْعِبَادِ مَنْ تَرَکهُ هَلَک وَ مَنْ لَزِمَهُ نَجَا حَقّاً عَلَى اللَّه‏؛ ابو حمزه از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است که فرمود: امامى که پیروى و فرمانبردارى از او (بر همه مردم) واجب است از ما مى‏باشد، کسى که او را انکار کند، یهودی یا مسیحی خواهد مرد. به خدا سوگند که زمین از زمانى که خداوند حضرت آدم را قبض روح کرد تاکنون بدون امام و پیشواى بر حقّى که مردم را به سوى خداوند رهنمون گردد و حجّت خدا بر بندگان او باشد، نبوده است. کسى که او را ترک کند نابود مى‏شود و کسى که پیرو او باشد، بر خداوند است که او را نجات بخشد.»^[۲۶۵]
در کمال الدین و تمام النعمه نیز این‌گونه روایت شده:
«حَدَّثَنَا أَبِی وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالا حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ جَمِیعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى وَ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ وَ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ جَمِیعاً عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَهَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِی عَیَّاشٍ عَنْ سُلَیْمِ بْنِ قَیْسٍ الْهِلَالِیِّ أَنَّهُ سَمِعَ مِنْ سَلْمَانَ وَ مِنْ أَبِی ذَرٍّ وَ مِنَ الْمِقْدَادِ حَدِیثاً عَنْ رَسُولِ اللَّهِ أَنَّهُ قَال‏: مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً ثُمَّ عَرَضَهُ عَلَى جَابِرٍ وَ ابْنِ عَبَّاسٍ فَقَالا صَدَقُوا وَ بَرُّوا وَ قَدْ شَهِدْنَا ذَلِک وَ سَمِعْنَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ أَنَّ سَلْمَانَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّک قُلْتَ مَنْ مَاتَ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ إِمَامٌ مَاتَ مِیتَهً جَاهِلِیَّهً مَنْ هَذَا الْإِمَامُ‏ قَالَ مِنْ أَوْصِیَائِی یَا سَلْمَان؛ از سلیم بن قیس هلالی نقل شده که او از سلمان و ابوذر و مقداد حدیثی را از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شنیده که فرمودند: هر کس بمیرد و امامی نداشته باشد، به مرگ جاهلی مرده است. سپس این حدیث را بر جابر و ابن عباس عرضه نمود و آن دو گفتند که راست گفته‌اند و نیکو گفته‌اند و ما نیز به این مسأله شهادت می‌دهیم و شنیدیم که سلمان به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) گفت: ای رسول خدا! شما فرموده‌اید که هر کس بمیرد و امامی نداشته باشد، به مرگ جاهلی مرده است. این امام کیست؟ فرمود: از اوصیای من است ای سلمان‏.»^[۲۶۶]
از این روایات و امثال آنها برداشت می‌شود که انکار ولایت امام به منزله انکار نبوت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است و کسی که به نبوت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ایمان آورد، اما ولایت امامان پس از او را نپذیرد، گویا نبوت او را هم انکار کرده است؛ زیرا انکار کلام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به معنای انکار خود اوست و روشن است که انکار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز کفر است.
جمع‌بندی: پوشیده نیست که روایات مربوط به ولایت و امامت امامان اثناعشر (علیهم‌السلام) از لحاظ لفظی و معنوی متواترند و در اصل این اعتقاد، جای هیچ خدشه و اشکالی نیست. آنچه در بحث ما اهمیت دارد این است که مخالفت با این اعتقاد و عدم پذیرش ولایت ائمه اثناعشر (علیهم‌السلام) چه پیامدی را به دنبال دارد؟
روایاتی که در این قسمت نقل شد، ظهور در این مطلب دارد که عدم پذیرش ولایت و امامت امامان دوازده‌گانه (علیهم‌السلام)، به منزله انکار کردن مسأله‌ای است که به وضوح و شفافیت از سوی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مطرح شده و در واقع، انکار یکی از مسائل ضروری است و کفر به حساب می‌آید.
عده‌ای از علمای شیعه هم، بر اساس ظاهر همین روایات، حکم به کفر منکر ولایت ائمه (علیهم‌السلام) نموده‌اند. از جمله، شیخ صدوق (رحمه‌الله) در الهدایه فی الأصول و الفروع در این باره می‌نویسد:
«واجب است اعتقاد به این که همان‌گونه که اطاعت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بر ما لازم است، اطاعت و پیروی از امام نیز لازم است و هر فضیلتی که خداوند عز و جل به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) داده، به امام نیز عطا فرموده، بجز نبوت را و لازم است معتقد بودن به این که منکر امامت مانند منکر نبوت است و منکر نبوت مانند منکر توحید است… و لازم است اعتقاد به این که هر کس یکی از ائمه (علیهم‌السلام) را انکار کند گویا تمامی آنان را انکار کرده است و امام صادق علیه‌السلام فرموده است: منکر آخرین ما، مانند منکر اولین ماست.»^[۲۶۷]
عده دیگری از علما نیز عباراتی شبیه به این در کتب خود آورده‌اند.^[۲۶۸]
اما در مقابل، عده‌ای دیگر از علما، احکام دیگری صادر نموده‌اند. علامه حلی (رحمه‌الله) در بیان حکم مخالفان امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در امر ولایت چند قول را نقل می‌کند. قول اول، همان حکم به کفر است که نقل کردیم. ایشان در بیان دلیل این عده برای قولشان می‌گوید به نظر این عده، منکر ولایت حضرت، در واقع یکی از ضروریات دین را که عبارت است از نص جلی و متواتر بر امامت آن حضرت انکار می‌کنند و منکر ضروری، کافر است.
قول دیگری که علامه در این مسأله نقل می‌کند و خود نیز آن را قول اقوی می‌داند، اعتقاد به فسق منکر ولایت امام است. سپس ایشان گروه دوم، یعنی معتقدان به فسق را به سه دسته تقسیم می‌کند. گروه اول کسانی هستند که معتقدند به عذاب ابدی برای آنان و عدم استحقاق بهشت. گروه دوم اعتقاد دارند که منکر ولایت، پس از عذاب در جهنم، به بهشت وارد می‌شوند.
سومین قول که مورد قبول ابن نوبخت و گروه دیگری از علما قرار گرفته این است که منکران ولایت امام از جهنم خارج می‌شوند؛ زیرا متصف به کفر نیستند تا مستحق خلود در آتش باشند و از طرفی وارد بهشت نیز نمی‌شوند؛ زیرا متصف به ایمان نیز نیستند تا استحقاق ثواب و ورود به بهشت را داشته باشند.^[۲۶۹]
به هر حال، ظاهر روایاتی که در این بخش ذکر و بررسی شد، بدون توجه به قرائن خارجی، کفر منکر ولایت ائمه اثناعشر (علیهم‌السلام) است و نتیجه نهایی، پس از بررسی سایر قرائن و روایات معارض در نتیجه گیری روشن خواهد شد.
حکم ادعای امامت از سوی نااهل و پذیرش آن در روایات
از دیگر عناوینی که درباره آن حکم کفر صادر شده است، ادعای امامت از سوی غیر اهل آن است. روایاتی که در این زمینه وارد شده را در دو دسته روایات صریح در کفر و روایات غیرصریح ذکر و بررسی می‌کنیم.

بازخوردهای لازم را شد و شیوه‌های درست را تأیید شدند. در ادامه رهبر گروه مهارتهای مذاکره و گفتگو، ابرازگری و همدلی را مرور کرد و در مورد شیوه‌های مقابله با بحران و سبکهای مقابله‌ای (هیجان‌مدار، مسئله‌مدار) برای اعضا توضیح داده شد. اعضا خواسته شد موقعیت‌هایی را که قبلاً مثال زده بودند دوباره مرور کرده و نحوه‌ی مقابله‌ی خود را تشخیص دهند. آنگاه از حاضرین خواسته شد یک موقعیت توأم با تعارض را در زندگی زناشویی مثال بزنند. سپس از طریق مرور مهارت مذاکره و گفتگو، ابرازگری و همدلی به اعضا یاد داده شد یک موقعیت تعارض‌آمیز را به صورت یک موقعیت عادی که یک طرف خود ابرازی می‌کند و طرف دیگر موظف است همدلی نماید، بازآفرینی کنند. در این فرایند مهارت‌های بحث و گفتگو مانند گوش دادن فعال، توجه به مخاطب، شفاف‌سازی و اطمینان از درک صحیح منظور طرف مقابل، جمع‌بندی و انعکاس محتوا و انعکاس احساس به کار گرفته می‌شوند.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مدل‌سازی بدین صورت انجام شد که مقوعیتی را که مثال زده بودند و موجب تعارض شده بود، به صورت ابرازگری(احساس، درخواست و انتقاد) بازگویی کردند و از طرف مقابل خواسته شد که سعی کند همدلی نماید، و اعضا نیز از طریق مشاهده با این روند آشنا می‌شدند. سپس از یکی از اعضا خواسته شد یک موقعیت را با بکارگیر مهارت خودابرازی بیان کند و این بار خود رهبر همدلی نمود، سپس نکته‌ی مورد مناقشه کشف شد و از طریق مهارت بحث و مذاکره، گفتگو در این مورد بین دو طرف صورت گرفت. اعضا نیز موظفند شدند دو به دو این فرایند را تکرار کنند. در این بخش نیز نظارت و بازخورد ارائه شد. در نهایت جلسه جمع‌بندی شده و تکلیف ارائه شد.
تکلیف: اعضا موظف شدند در فاصله‌ی بین دو جلسه حداقل ۴ مورد موقعیت تعارض‌آمیز را یادداشت کرده و نحوه‌ی مقابله با آن را تشریح کنند. همچنین سبک مقابله‌ای خود را تشخیص داده و ذکر کنند و نحوه‌ی بکارگیری مهارتهای آموخته شده را در این فرایند شرح دهند و جلسه‌ی بعد همراه بیاورند. بدین منظور کاربرگ ۴ تکمیل گردد.
جلسه ی پنجم
هدف: ۱- مرور تکلیف جلسه‌ی قبل، ۲- آموزش مهارت آماده‌سازی و تسهیل ۳- مدلسازی برای اعضا۴- ارائه تکلیف
روند جلسه: ابتدا از اعضا درخواست شد تکالیف جلسه‌ی گذشته را ارائه دهند. تقویت‌‌های لازم ارائه شد و در موارد لازم نکات قوت را برجسته شده و اصلاحات لازم برای بهبود و ارتقای مهارت حل تعارض ارائه شد. در ادامه از اعضا خواسته شد تا مثالی از این موقعیت تعرضآممیزی ذکر کنند که با مهارتهایی که تا کنون آموختهاند نتوانستهاند با آن مقابله کنند و از اعضا پرسیده شد در این موارد چه باید کرد؟ توضیح داده شد که روشهایی که تاکنون آموخته شده‌اند نمی‌توانند کاملاً به حل مسئله کمک کنند. در اینجا از مهارت جدیدی به نام آسان‌سازی و تساهل صحبت شد و برای اعضا معرفی شد. شرح داده شد که در این مهارت سعی می‌شود از مارپیچ نزولی ارتباط منفی- منفی جلوگیری شود و این سبک تعامل توضیح ‌داده شد. در ادامه در مورد بازیهای برنده- برنده، برنده- بازنده و بازنده- بازنده برای اعضا صحبت شد. سپس در مورد بحران در تعاملات و این که چگونه یک موقعیت توأم با تعارض تبدیل به یک بحران می‌شود توضیح داده شد. در واقع نقطه‌ی برش و این که چگونه میتوان بحث را قبل از رسیدن به حد بحران و رنجش متوقف نمود، آموخته شد. برای نیل به این منظور از زوجها خواسته شد مثالهایی از زندگی خویش و دیگران بیاورند که یک بحث تبدیل به بحران زناشویی شده است. در ادامه در مورد پیام ت. ا. ت. پ (تعریف و توصیف مسئله یا موضوع، ابزاراحساسات در مورد مسئله، تصریح و شفاف‌سازی خواسته‌ها و بیان پیامدهای ناشی از عدم اجابت خواسته‌ها- یعنی اگر آنچه می‌خواهم انجام نشود چه اتفاقی می‌افتد؟-) صحبت شد. سپس از اعضا خواسته شد مثال ذکر شده قبلی را به صورت پیام ت. ا. ت. پ بازگویی کنند. در ادامه رهبر گروه گام بعدی یعنی تشخیص، نقطه‌ی برش یا Stop را توضیح دهد، بدین صورت که هر گاه در جریان تعارض و بحث به مرحله‌ای رسیدیم که عواطف و احساساتمان بر محتوای گفتگو تأثیر گذاشت و یا درک کردیم که طرف مقابلمان چنین حالتی پیدا کرده، بحث را با همدلی خاتمه ببخشیم و ادامه آن را به زمان دیگری موکول کنیم. یعنی اگر تشخیص دادیم که با عصبانیت و تعصب بحث می‌کنیم و تا حدودی فرایند بحث از جریان عقلانی خارج شده گفتگوی خود را به زمان دیگری موکول کنیم، اولین نشانه‌ی این حالت است که توان همدلی و درک عواطف طرف مقابلمان را از دست می‌دهیم، یعنی مانند سابق قادر به هم حسی و هم‌فکری با طرف مقابل نیستیم.
همچنین این حالت در طرف مقابلمان نیز باید تشخیص دهیم، بدین صورت که اگر بعد از ۲ بار ابرازگری از طرف مقابل همدلی دریافت نکردیم، نشان‌دهنده‌ی این است که بحث از حالت سالم خارج شده و باید ادامه‌ی آن به زمان دیگری موکول شود. رهبر گروه برای تکمیل این مبحث از مهارت‌های هوش عاطفی (EQ) صحبت نمود و دو بعد بسیار مهم آن -یعنی درک و کنترل عواطف خود و درک عواطف دیگران- را برای اعضا توضیح داده شد. این دو بعد در تشخیص نقطه‌ی برش نقش اساسی دارند. در ادامه رهبر این مهارت را برای اعضا مدل‌سازی نمود. بدین صورت که سعی شد مشکلی طرح شود و با یکی از اعضا بر سر آن بحث شود، طرف مقابل باید میتوانست تشخیص دهد که چه زمانی از مسیر بحث سالم خارج شده‌ است و بحث را متوقف کند. اما در مسائلی که هر دو طرف حتی با در نظر گرفتن شرایط بحث سالم و مذاکره نتوانند به نقطه‌ی مشترکی برسند، موظفند آن را به عنوان یک وضعیت ثابت و یک تمایز در نظر بگیرند، در چنین شرایطی هر یک از طرفین موظفند به شیوه تساهل و کنار آمدن با مسئله برخورد کنند و به جای بحث بیشتر سعی کنند با آن بسازند. این حالت مستلزم آن است که هر دو طرف توافق کنند که در این نکته، هم رای نیستند و هر دو به رأی طرف مقابل احترام بگذارند و سعی کنند با آن بسازند. به اعضا یادآوری می‌شود که این بدان معنی نیست که هرگز در مورد آن بحث نکنند، اگر یکی از طرفین نکته یا روش جدیدی به ذهنش رسید می‌تواند مجدداً آنرا به همان شیوه که تاکنون شرح داده شده مطرح کند، ولی باید دقت کرد که انرژی زیادی از زوج نگیرد و آنها در یک سیکل یا چرخه‌ی رفتاری تکراری نیفتند که هر بار کسی بحث را پیش بکشد و آنها همین مسیر را تکرار کنند و به نتیجها‌ی نرسند، باید از احتمال وقوع این چرخه‌ی نزولی آگاه بود. در نهایت جلسه جمع‌بندی شد و تکلیف جلسه‌ی بعد ارائه شد.
تکلیف: از اعضا درخواست شد در فاصله‌ی بین دو جلسه حداقل ۴ بار بر سر موضوعی که مورد اختلاف آنهاست بحث کنند و سعی کنند مهارت این جلسه را به کار گیرند. اعضا موظف شدند تجربه‌ی خود را یادداشت کنند و نحوه‌ی بکارگیری مهارت تساهل را بنویسند، نحوه‌ی تشخیص نقطه‌ی برش را شرح دهند، نحوه‌ی موکول کردن بحث به زمان دیگر را بیان کنند و عواطف خود و طرف مقابلشان را ذکر کنند و جلسه بعد به گروه بیاورند. بدین منظور کاربرگ شماره ۵ توسط اعضا تکمیل شد.
جلسه ششم
هدف: ۱- مرور تکالیف جلسه‌ی قبل، ۲- آموزش مهارت تغییر خود، ۳- آموزش مهارت تغییر همسر، ۴- مدلسازی مهارتها، ۵- ارائه تکلیف
روند جلسه: در ابتدا از اعضا درخواست شد تکالیف جلسه قبل خویش را ارائه کنند. اعضا ذکر کردند که چگونه در جریان یک بحث توانسته‌اند نقطه برش را تعیین کنند و مواردی را که تشخیص داده‌اند که باید با آنها بسازند و کنار بیایند ذکر کنند. در ادامه رهبر گروه در مورد مهارت تغییر و اصلاح خود برای اعضا صحبت می‌کند و توضیح می‌دهد که این مهارت فرد را قادر می‌سازد که رفتارهای نامطلوب خود را برطرف سازد و رفتارهای مطلوب را افزایش دهد. بدین منظور کاربرگ شماره ۶ که در آن رفتارهای نامناسب و مناسب از دید خود فرد و رفتارهای نامناسب و مناسب هر شخص از دید همسر نوشته شده تکمیل شد. آنگاه از اعضا خواسته شد نظرشان را در مورد چگونگی ایجاد این تغییرات بیان کنند. در ادامه در مورد سختی این فرایند و بسیار کند وتدریجی بودن آن صحبت شد. اعضا قانع شدند رفتار یا عادتی را که فرد سالها با آن زیسته است چندان به آسانی نمی‌توان تغییر داد و این کار انرژی و زمان می‌طلبد و فرد باید در قبال خودش و همسرش متعهد به تغییر شود و کاملاً مسئولیت به سرانجام رسیدن آن را خودش بپذیرد. در مورد چگونگی شکل‌گیری یک عادت و اینکه چگونه یک رفتار بدون نیاز به فکر کردن صورت می‌گیرد برای اعضا صحبت شد تا سختی ایجاد یک تغییر در عادات بر ایشان کاملاً روش شود و نقش حمایتی همسر در این میان، شرح داده می‌شود. در ادامه در مورد تقویت یک رفتار و افزایش میزان وقوع رفتار مطلوب، همچنین ایجاد یک رفتار جدید صحبت شد و بیان شد که ایجاد رفتار جدید و تقویت رفتار صحیح موجود، ساده‌تر از حذف رفتار ناصحیح است. در ادامه در مورد ده راهبرد اساسی که افراد برای ایجاد تغییر در خود، باید آنها را بپذیرفت، صحبت می‌شود. این ده گام عبارتند از:
۱- پذیرش مسئولیت فرایند تغییر خود و نیل به یک تعهد درونی.
۲- عینی کردن و شفاف نمودن تغییرات رفتاری مطلوب(آنچه میخواهیم بدان برسیم).
۳- استفاده از شیوه‌ی خود ارزیابی و نظارت درونی برای تحقق تغییرات.
۴- درخواست از همسر برای کمک در جهت نیل به تغییرات، بعنوان نوعی نظارت بین فردی.
۵- تعیین نوع نظارت بین فردی که می‌بایست صورت بگیرد، یعنی نظارت به صورت کلامی باشد یا غیر کلامی، قبل از رفتار به حالت یادآوری، یا بعد از رفتار به حالت تذکری جهت اصلاح.
۶- مشخص کردن شیوه‌ی دقیق نظارتی که همسر باید انجام دهد طوری که در مقابل ان واکنش دفاعی ابراز نشود.
۷- اجتناب از واکنش دفاعی یا توجیه کردن در مقابل تذکر و نظارت همسر. در عوض نشان دادن پذیرش و توجه به تذکر و گوشزد همسر.
۸- هر گاه همسر شیوه‌ای غیر از شیوه‌ی مورد توافق تذکر و نظارت نماید، خودابرازی صورت گیرد و شیوه‌ی مورد توافق یادآوری شود.
۹- هر گاه تغییر رفتار به شیوه‌ی مطلوب صورت گرفت و نیاز به نظارت بیشتر نبود، در این صورت همسر خود را آگاه سازید تا به نظارت ادامه ندهد.
۱۰- اگر در فرایند تغییر رفتارتان موفق نبودید، رفتار هدف را به صورت خرده‌هدفها و ریزتر تقسیم‌بندی نمایید و سعی کنید هدف اصلی را بعنوان مقصد اصلی فراموش نکنید، در این حالت نیل به خرده هدفها و تغییرات رفتاری جزئی‌تر آسان‌تر خواهد بود.
در ادامه رهبر گروه در مورد نقش همسر در تغییرات رفتاری صحبت می‌کند، بدین صورت که همانگونه که از ۱۰ مورد مذکور پیداست، همسر نقش تعیین‌کننده‌ای در تغییرات رفتاری دارد و از اعضا خواسته می‌شود روشهایی که برای کمک به تغییرات رفتاری همسر به ذهنشان می‌رسد ذکر کنند. سپس رهبر در مورد ۶ راهبرد اساسی که در کمک به تغییر همسر باید مورد توجه قرار گیرند صحبت می‌کند. این ۶ مهارت عبارتند از:
۱- از روشن شدن نحوه‌ی کمک به همسرتان اطمینان حاصل کنید.
۲-اگر توافق کرده‌اید ناظر به تغییررفتار باشید، در انجام آن اکراه و دودلی نداشته باشید.
۳- زمانی که همسرتان در شکل‌دهی رفتار جدید موفق شد، توجه نشان دهید و قدردانی کنید.
۴-هر گاه همسرتان نتوانست در شکل‌دهی رفتار جدید موفق باشد، نقش پشتیبان و حمایت‌کننده داشته باشید.
۵-اگر همسرتان در دست‌یابی به رفتارهای جدید و حذف رفتارهای نامطلوب موفق نبود و شما از این مسئله خسته و ناامید شدید، با بهره گرفتن از مهارتهای یک تا ۴ درباره‌ی این موضوع با همسرتان صحبت کنید. مطمئن شوید خود ابرازی به صورت کامل انجام داده‌اید.
۶-اگر همسرتان بخوبی در شکل‌دهی و ایجاد رفتار جدید موفق شد، توجه و پذیرش خود را ادامه دهید و قطع نکنید تا در ایجاد رفتارهای دیگر و پیشروی بیشتر نیز موفق باشد و همسرتان درک کند که تغییرات رفتاری جدید نیز برایتان مهم است؛
سپس در مورد تعیین رفتارهایی که باید ایجاد شوند یا حذف شوند برای اعضا صحبت شد و از اعضا خواسته شد در فاصله بین دو جلسه رفتارهای مورد نظر برای تغییر را مشخص کنند.
در ادامه جلسه جمع‌بندی شده و تکلیف ارائه شد.
تکلیف: اعضا موظف شدند در فاصله‌ی بین دو جلسه با توافق و همفکری با همسرشان چند رفتار را که به نظرشان می‌رسد نیاز به ایجاد آن است و یا رفتارهای نامطلوب را که باید حذف شوند یادداشت کنند و ۱۰ گام تغییر خود و ۶ گام تغییر همسر را برای آن مشخص کنند و جلسه ی بعد همراه بیاورند. اگر در فاصله‌ی بین دو جلسه شروع به تغییر نمودند فرایند و نحوه‌ی آن را یادداشت کرده و احساس و تجربه‌ی خود را شرح دهند. بدین منظور کاربرگ شماره ۷ تکمیل توسط اعضا تکمیل شد.
جلسه هفتم
هدف: ۱- بررسی تکلیف جلسه‌ی قبل، ۲- مرور مهارتهای آموخته شده تاکنون (۷ مهارت)، ۳-آموزش مهارت‌های انتقال و تعمیم۴- مدل سازی مهارتها ۵- ارائه تکلیف.
روند جلسه: ابتدا از اعضا درخواست شد تکالیف جلسه‌ی قبل خویش را ارائه دهند، رفتارهایی که اعضا تصمیم به تغییر آن گرفته بودند مرور شد و ۱۰ گام تغییر خود و ۶ گام تغییر همسر برای هر کدام از اعضا بررسی شد و بازخوردهای لازم ارائه شد و اصلاحاتی در برنامه‌های تغییر رفتار، به عمل ‌آمد. در ادامه در مورد میزان بکارگیری رفتارها و مهارتهای آموخته شده در خارج از جلسات و در زندگی روزمره از اعضا سوال شد(از نظر شما این مهارتها را به چه شکل می‌توان به صورت کامل وارد زندگی روزمره کرد؟). پس از پاسخ اعضاء، در مورد مهارت‌های انتقال و تعمیم صحبت شد.
سه مولفه‌ی اصلی تعمیم و انتقال توضیح داده شد که عبارتند از:
۱-راهبردهایی را که تاکنون آموخته‌اید در زندگی روزمره خود با همسرتان بکار بگیرد، حتی اگر از حالت و چهارچوب اصلی آن خارج شده باشید.
۲- حدالمقدور راهبردهای آموخته شده را در تمام موقعیتها و با تمام افراد بکار گیرد.
۳-هنگامی که مهارتهای غنی‌سازی را با افرادی غیر از همسرتان بکار می‌گیرد، این عمل به صورت یک جانبه انجام می‌شود، پس انتظار بازخورد متقابل نداشته باشید. سپس در مورد محدودیتها و مزیتهای کاربرد یک طرفه مهارتهای غنی‌سازی برای اعضا صحبت شد و این که در این فرایند نیاز به حوصله و دقت است ولی در بلندمدت باعث می‌شود، افرادی که با ما در ارتباطند و وقت بیشتری را با آنها سپری می‌کنیم، در کیفیت تعامل خود اصلاحات و بهبودهای محسوسی نشان دهند. در ادامه در مورد، یازده راهبرد اساسی در مهارتهای انتقال و تعمیم برای اعضا صحبت شد و این راهبردها شفاف‌سازی شدند و اطمینان حاصل شد که اعضا به خوبی آن را درک نموده‌اند. سپس با مخاطب قرار دادن یکی از اعضا این مهارت مدلسازی شد. بدین صورت که تصور بر این بود که فرد مخاطب با مهارتهای غنی‌سازی آشنا نیست و رهبر گروه با بهره گرفتن از این مهارتها قصد شروع یک ارتباط یا یک بحث و گفتگو را دارد. سپس اعضا این راهبردها را با هم تمرین نمودند. در نهایت جلسه جمع‌بندی شده و تکلیف ارائه شد.
تکلیف: اعضا موظف شدند در فاصله‌ی بین دو جلسه راهبردهای انتقال و تعمیم را به صورت کامل و در تمام تعاملات و محاوره‌هایشان به کار گیرند و ۱۱ راهبرد ذکر شده را مورد توجه قرار دهند و تجربه و احساسشان را یادداشت نموده و جلسه بعد همراه بیاورند. در این گزارش باید هم به موارد کاربرد موفقیت‌آمیز و هم به موارد کاربرد ناموفق مهارت انتقال و تعمیم در زندگی روزمره (در صورت وجود) اشاره شود. بدین منظور کاربرگ شماره ۸ توسط اعضا تکمیل شد.
جلسه هشتم
هدف: ۱- بررسی تکلیف جلسه‌ی قبل، ۲- آموزش مهارت نگهداری و تداوم،۳- مدل سازی مهارت ۳- اجرای پس‌آزمون، ۵- تعیین زمان مرحله‌ی پیگیری، ۴- اختتام جلسات
روند جلسه: ابتدا از اعضا خواسته شد تکالیف جلسه‌ی قبل خود را ارائه کنند و رهبر بازخوردهای لازم را ارائه نمود و نکات ضعف و قدرت نحوه‌ی بکارگیری مهارتهای انتقال و تعمیم را برای اعضا ذکر نمود. در ادامه از اعضا در مورد نحوه‌ی نگهداری و حفظ این مهارتها در طول زندگی از سوال شد و پاسخهای اعضا تقویت شد. آنگاه در مورد راهبردهای نگهداری و تداوم مهارتهای غنی‌سازی، و اهمیت آن برای اعضا صحبت شد. در ادامه در مورد ۶ راهبرد اساسی در تداوم مهارتها، برای اعضا صحبت شد. این راهبردها عبارتند از:
۱- زمان خاصی در طول روز یا هر دو روز یکبار مشخص کنید و در این زمان در مورد ماهیت و کیفیت روابطتان با همسرتان صحبت کنید و احساسات خود را با همدیگر در میان بگذارید. از عواطف خود در طول روز و اینکه روز خود را چگونه و با چه اتفاقاتی سپری گردید، چه مسائلی با دیگران و یا با همسرتان داشتید صحبت کنید.
۲- در طول شبانه‌روز وقت خاصی را صرف تماس فیزیکی کنید. طی این زمان سعی کنید به هم ابراز احساس نمایید و حتماً همدیگر را لمس کنید، کنار هم بنشینید و در مورد خودتان صحبت کنید.
۳-در طول هفته زمان مشخصی تعیین کنید و به صحبت در مورد مسائل مهم زندگی خود بپردازید. سعی کنید قبل از شروع موضوع را مطرح کنید تا دو طرف فرصت فکر کردن داشته باشند.
۴-سعی کنید در طول هفته زمان مشخصی را با فرد یا افراد دیگری بگذرانید و از این زمان لذت ببرید.
۵-هر گاه احساس کردید که رابطه‌ی ایده‌آل و مطلوب با همسرتان ندارید، رابطه‌ی خویش را تحلیل کنید و به دنبال راهی بگردید که کمتر درگیر تعارض شوید. از طریق افزایش خودآگاهی و به کارگیری مهارتهای هوش عاطفی و همدلی، حل تعارض و تسهیل سعی کنید از تعارض اجتناب کنید.
۶-هر چند وقت یکبار جلسه‌ی تشکیل دهید و در این جلسه مرور مجددی به دوره‌ای که گذرانده‌اید داشته باشید و مهارتهای آموخته شده را یکبار دیگر مرور کنید و در مورد آن صحبت نمایید.
سپس جلسه با کمک اعضا جمع‌بندی شد و در مورد آزمون برایشان صحبت شد و پرسشنامه اجرا شد. در نهایت زمان جلسه‌ی پیگیری تعیین شد و از اعضا خواسته شد اگر مطلبی در نظرشان است بیان کنند. تک تک، جلسات دوره ارزیابی شد و از بازخوردها تشکر به عمل آمد. سپس زمان پیگیری تعیین شد و جلسه به پایان رسید.
پیوست۶
کاربرگها

۲

۳

۳

۷

۸

فراوانی

بطوریکه ملاحظه می کنین برخی از اندیشمندان قائل به یک خروجی خلاق بوده،در حالی که برخی قائل به بیش از یک خروجی می باشند . در مجموع می توان گفت که خروجی خلاق در بردارنده تمامی عینیات و ذهنیات،نتایج مختلف و دستاوردهای مختلف از قبیل،ایده های خلاق،محصولات خلاق،راه حل های خلاق،رویه های خلاق انجام کار و خدمات خلاق می شود.
ج) خلاقیت در برابر نوآوری:
اگرچه واژه خلاقیت با نوآوری به طور مترادف استفاده می شود اما غالب محققان معتقدند که دو اصطلاح نوآوری و خلاقیت باید به طور جداگانه مد نظر قرار گیرند،چرا که دارای معانی و تعاریف جداگانه ای هستند. خلاقیت اشاره به آوردن چیزی جدید به مرحله وجود دارد،در حالی که نوآوری دلالت برآوردن چیزی جدید به مرحله استفاده دارد. هم چنین رزنفلد و سروو(۱۹۹۰)^[۴۸] ماهیت خلاقیت یا اختراع را از نوآوری به وسیله معادله زیر تفکیک کردند:
انتفاع + اختراع + مفهوم = نوآوری
در معادله نوآوری فوق،کلمه مفهوم اشاره بر ایده ای است که با توجه به چهارچوب مرجعی آن فرد،دپارتمان،سازمان و یا یک دانش انباشته شده جدید است. کلمه اختراع اشاره به هر ایده ای جدید است که به حقیقت رسیده باشد ، کلمه انتفاع بر به دست آوردن حداکثر استفاده از یک اختراع دلالت دارد. نوآوری عبارتست از عملی و کاربردی ساختن افکار و اندیشه های نو ناشی از خلاقیت،به عبارت دیگر، در خلاقیت تمام نوآوریها منعکس کننده یک تغییرند اما تمام تغییرها، نوآوری نیستند (مال امیری،۱۳۸۶).
تغییر سازمانی به عنوان اتخاذ یک فکر یا رفتار جدید به وسیله سازمان مشخص می شود،اما نوآوری سازمان اتخاذ یک ایده یا رفتار است که برای نوع وضعیت،سازمان ، بازار و محیط کلی سازمان جدید است.اولین سازمانی که این ایده را معرفی می کند به عنوان نوآور در نظر گرفته می شود و سازمانی که کپی میکند یک تغییر را اتخاذ کرده است.(همان منبع،۱۳۸۶)

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بر اساس این تعریف ، خلاقیت لازمه نوآوری است. تحقق نوجویی وابسته به خلاقیت است.اگرچه در عمل نمی توان این دو را از هم متمایز ساخت ولی می توان تصور کرد که خلاقیت بستر رشد و پیدایی نوآوری هاست.خلاقیت پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر نو است در حالی که نوآوری عملی ساختن اندیشه و فکر است (الوانی،۱۳۸۲، ص ۵۴).
سازمان های نوآور، آنهایی هستند که تکنولوژی های جدید یا تکنیک های مدیریتی مربوط به محصولات،خدمات و فرایند ها را زودتر از رقیبانشان،معرفی می کنند . افراد خلاق شاید بر تمامی مراحل فرایند نوآوری تاثیر داشته باشند ، اما نوآوری سازمانی به بیشتر از خلاقیت نیازمند است.(دامنپور،۱۹۹۵، ص ۵۵)^[۴۹]. جدول ۲-۳ تفاوت های میان خلاقیت و نوآوری را تشریح می کند (جو،۲۰۰۷، ص ۲۳)^[۵۰].
جدول ۲-۳ ) تفاوت های میان خلاقیت و نوآوری (جو،۲۰۰۷، ص ۲۳)

مورد

خلاقیت

نوآوری

نمرکز

تولید ایده های خلاق

اجرای ایده های خلاق

تابع

اشخاص و تیم

سازمان

فرایند

شناختی^[۵۱]

اجتماعی

منبع

داخلی

داخلی و خارجی

۲-۳) فرایند خلاقیت:
مراحل خلاقیت ممکن است به فعالیت قوه درک و خرد انسان ،یا مراحل مجزی ولی به هم پیوسته تعریف شود که انسان را به رهیافت هایی هدایت کند.نویسندگان و صاحب نظران این مراحل را به گونه های مختلف مطرح کرده اند.
فرایند خلاقیت به ترتیب در برگیرنده مراحل روبروشدن با ایده یا مشکل، شدت روبرو شدن و رابطه روبرو شدن با محیط است که فرد خلاق را احاطه کرده است (هایل مقدم،۱۳۸۲).

پیشنهادهای مربوط به فرضیه فرعی دوم:
در راستای بررسی تأثیر افزایش کیفیت تبلیغات تلویزیونی بیمه بر واکنش های هیجانی مشتریان بیمه ایران به نظر می رسد که با افزایش کیفیت تبلیغات تلویزیونی بیمه، میزان واکنش های هیجانی مشتریان بیمه ایران نیز بهبود (افزایش) می یابد لذا با توجه به تایید تاثیر معنی دار افزایش کیفیت بلیغات تلویزیونی بیمه بر واکنش های هیجانی مشتریان بیمه ایران، پیشنهاد می شود که شرکت بیمه ایران تلاش نماید تا در تبلیغات تلویزیونی بیمه ایران به جلب اطمینان مشتریان توجه ویژه ای صورت پذیرد، همچنین تبلیغات تلویزیونی بیمه ایران از نظر ترغیب مشتریان به توصیه به دوستان و آشنایان فعالیت بیشتری داشته باشد. همچنین سعی شود که تبلیغات تلویزیونی مطابق با علائق، نیازها و خواست های مشتریان باشد و در نهایت مسولین شرکت بیمه ایران سعی نماید که تبلیغات تلویزیونی بیمه ایران متفاوت و متمایز از دیگر رقبا باشد.
پیشنهادهای مربوط به فرضیه فرعی سوم:
در راستای بررسی تأثیر افزایش شدت تبلیغات تلویزیونی بیمه بر تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان بیمه ایران به نظر می رسد که با افزایش شدت تبلیغات تلویزیونی بیمه، میزان تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان بیمه ایران نیز بهبود (افزایش) می یابد لذا با توجه به تایید تاثیر معنی دار افزایش شدت تبلیغات تلویزیونی بیمه بر تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان بیمه ایران، پیشنهاد می شود که شرکت بیمه ایران یک سیستم دریافت پیشنهادات و انتقادات راه اندازی نماید تا سعی شود که به نظرات و پیشنهادهای مشتریان در خصوص بهبود فرایند ارائه خدمات توجه ویژه ای صورت پذیرد. همچنین در نحوه تبلیغات خدمات شرکت سعی شود که نسبت به عواطف و احساسات مشتریان با احترام رفتار شود و در نهایت پیشنهاد می شود که قبل از هرگونه اقدامی با متخصصین و خبرگان مشورت نموده و برنامه ریزی نمایند.
پیشنهادهای مربوط به فرضیه فرعی چهارم:
در راستای بررسی تأثیرافزایش کیفت تبلیغات تلویزیونی بیمه بر تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان بیمه ایران به نظر می رسد که با افزایش کیفیت تبلیغات تلویزیونی بیمه، میزان تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان بیمه ایران نیز بهبود (افزایش) می یابد لذا با توجه به تایید تاثیر معنی دار افزایش کیفیت تبلیغات تلویزیونی بیمه بر تمایل به برنامه ریزی رفتاری مشتریان بیمه ایران، پیشنهاد می شود که شرکت بیمه ایران با بهره گرفتن از فنون جدید و شیوه های نوین تبلیغاتی نسبت به مشتریان منظم و با احتیاط خدمات ویژه ای ارائه نموده و همچنین سعی شود که نسبت به آشنایی و اطلاع رسانی در خصوص خدمات مورد ارائه و تنوع این خدمات اطلاعات دقیقی در اختیار مشتری قرار گیرد.

توصیه برای تحقیقات آتی

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

هر تحقیقی هر چند که به صورت جامع فرض شود، به لحاظ برخی محدودیت های ماهوی و شکلی اعم از موضوعی و زمانی؛ قادر نیست به همه ابعاد موضوع نگریسته و از جنبه های مختلف به آن بپردارد. این تحقیق نیز از این قاعده مستثنی نبوده است، بنابراین برای انجام برخی تحقیقات همسو با این موضوع و همچنین توسعه آن، پیشنهاداهایی به شرح ذیل برای انجام تحقیقات بعدی و پژوهشگران آتی، ارائه می شود:
پیشنهاد می شود که بر روی نحوه مدیریت ارتباط با مشتری و وفاداری مشتریان شرکت بیمه ایران مطالعه ای صورت پذیرد.
پیشنهاد می شود تاثیر مسئولیت های اجتماعی شرکت های بیمه در انتخاب نوع و شدت تبلیغات مورد بررسی قرار گیرد.
پیشنهاد می شود که بر روی میزان رعایت استانداردهای تبلیغاتی در تبلیغات شرکت بیمه ایران مطالعه ای صورت پذیرد.
پیشنهاد می شود که بر روی تأثیر تصویر برند برروی رفتار مشتریان بیمه ایران مطالعه ای صورت پذیرد.

منابع و ماخذ

فهرست منابع فارسی:

احمدی، پرویز و پوراشرف، یاسان اله.(۱۳۸۶). مسیر رضایتمندی مشتری در بانکهای تجاری. مدرس علوم انسانی، ۱۱(۳)، ۲۹-۵۸.
آذر، عادل و مومنی، منصور،(۱۳۸۷)، آمار و کاربرد آن در مدیریت، جلد دوم، تهران، انتشارات سمت.
اربابی، علی محمد، (۱۳۶۹)، از تولید تا مصرف(بازاریابی)، تهران، صص ۹-۱۲.
اسدی، علی،(۱۳۸۰)، افکار عمومی و ارتباطات، سروش، تهران، ص ۲.
افشاری ، علی محمد، (۱۳۹۲)، بازاریابی ، انتشارات مؤسسه عالی حسابداری، ص ۷۲.
امین، محمد ابراهیم،(۱۳۸۸) ،"ضمیری:نظارت مالی شرکت های بیمه"، پایگاه اطلاع رسانی صنعت بیمه، بیمه نیوز.
بازرگان، عباس؛ سرمد، زهره ؛ حجازی، الهه، (۱۳۸۸) ، روش های تحقیق در علوم رفتاری -انتشارات آگاه.
بلوریان تهرانی، محمد،(۱۳۷۶)، بازاریابی و مدیریت بازار، انتشارات موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
پرهیزی گشتی، حسین،(۱۳۸۰)، بازاریابی مبتنی بر رابطه، ماهنامه تخصصی بازاریابی، شماره۱، صص ۳۶-۳۵.
پورکریمی، جواد. ،(۱۳۸۱) ، «تبلیغات رسانه‌ای و تغییر نگرش مخاطبان: رویکردی روانشناختی بر تبلیغات»، فصلنامه پژوهش و سنجش صدا وسیما، تهران: انتشارات سروش.
تدبیری، علی، (۱۳۸۸)، تحلیل رابطه بین ارزش درک شده، کیفیت درک شده، رضایت مشتری و قصد خرید مجدد در فروشگاه های زنجیره ای تهران؛ پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، صص ۲۰-۳۳.
تکیه، بهرام و ساحی، وحید. (۱۳۵۱). “اثربخشی تکنیک های بازاریابی، پژوهش در علوم ورزشی، شماره ۱۵ ، ص ۱۵ -۵۱ .
جمالی نژاد، تحر ،(۱۳۸۸)، «ارزیابی تاثیر درگیری محصول بر میزان وفاداری به برند، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، ص ۲۶.
حافظ نیا، محمدرضا، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهی (سمت)، چاپ هشتم، ۱۳۸۲.
حسینی، سید شمس الدین و ملک محمدی، مریم،(۱۳۸۶)، سنجش مزیت نسبی و رقابتی صنعت چرم ایران در بازارهای جهانی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره ۴۴، پاییز، ۲۶۵-۲۳۵.
حکیم آرا، محمد علی.(۱۳۹۰). ارتباط متقاعد گرانه در تبلیغ. تهران: انتشارات سمت.
خاشعی، وحید؛ مستمع، محمد.(۱۳۹۰). هوش فرهنگی مدیران، عامل کلیدی موفقیت در سازمان های هزاره سوم. ماهنامه مهندسی فرهنگی، ۵(۱)، ۵۱-۶۲.
خورشیدی غلامحسین و مقدمی صابر، (۱۳۸۲)، تبیین مفهوم بازاریابی اجتماعی؛ پژوهشنامه بازرگانی پاییز; ۷(۲۸):۱۴۱-۱۶۳.
روستا، احمد و داور ونوس و عبدالحمید ابراهیمی (١٣٧٧)؛ مدیریت بازاریابی، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی(سمت)، صص ۶-۷.
زالی، نادر؛ احمدی، حسن.(۱۳۹۳). سازماندهی فضایی استان آذربایجان شرقی با رویکرد برنامه ریزی منطقه ای در افق چشم انداز. برنامه ریزی منطقه ای، ۴(۱۴)، ۵۹-۷۳.