نشر اکاذیب و روزنامه نگاری زرد:
روزنامه نگاری زرد به آن نوع روزنامه نگاری گفته می شود، که با بهره گرفتن از روش‌های مبتذل، برای جذب مخاطبان هر چه بیشتر اقدام می کند. روزنامه نگاری زرد معمولا از معیارهای روزنامه نگاری روشنفکرانه و علمی تبعیت نمی کند و مقیاس آن به هیچ عنوان ویژگی نخبگی را متبادر نمی کند. این نوع روزنامه نگاری به SENSATIONAL JOURNALISM معروف است، یعنی متکی بر احساسات مخاطبان است.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

نشریات زرد به دنبال تیراژ بالا و درنتیجه جلب هر چه بیشتر توده مردم هستند. آنها با غلو و بزرگ نمایی و در عین حال به زبانی ساده و سطحی، پیام‌های ارتباطی را طراحی و ارسال می نمایند تا مخاطبان بیشتری را به خود جذب نمایند. همین اقدام آنها منجر شده است تا به آنها لقب POPULAR JOURNALS داده شود.
به طور کلی روزنامه نگاری زرد از تاکتیک هایی نظیر درشت نمایی پیام، دست چین کردن پیام ، جنجال آفرینی خبری ، فوریت بخشیدن ساختگی به خبر و همسو سازی پیام با مخاطبان، استفاده از عاطفه گیرندگان پیام ، به میزان بسیار زیادی بهره می گیرد.
باید توجه داشت که زردنویسی در هر رسانه ای حتی در رسانه‌های جهانی نیز صورت می گیرد و صرفا مختص نشریات و رسانه‌های زرد نیست.
از سوی دیگر زردنویسی در همه انواع رسانه ها صورت می گیرد و طیف آن از رسانه ها جمعی تا به رسانه‌های تعاملی سایبر، از انواع رسانه نوشتاری تا رسانه دیداری - شنیداری گسترده است. .
در مورد وبلاگهای زرد نیز می توان از وبلاگهایی که به زندگی خصوصی افراد می پردازند و یا به وبلاگهایی که به انتشار داستان زندگی هنرپیشگان و خواننده‌های مورد علاقه خود می پردازند، اشاره کرد^[۱۷۱].
اهمیت کار خبرنگار و رسانه در این است، که جامعه او را حلقه واسط خود با حقایق می داند و بر پایه اطلاعات و اخبار دریافتی از رسانه تحلیل و برنامه ریزی نماید. اگر رسانه به عمد اطلاعات و اخبار غیر واقعی در اختیار جامعه قرار دهد علاوه بر اینکه به اعتماد جامعه به خود خیانت کرده اعتبار خود را نیز از دست می دهد. ^[۱۷۲]
امروزه نشر اکاذیب در رسانه‌های خبری از حالت ساده گذشته فراتر رفته و شکل نشر اکاذیب نیز دچار تغییرات فراوانی شده است. رسانه‌های خبری ناسالم ترجیح می‌دهند که به جای نشر دروغ به صورت مستقیم و آشکار که حساسیت مخاطبان را بر می‌انگیزد، در قالب‌های متنوع و در لایه‌های تحلیل ها و گزارش‌ها یا با بزرگ نمایی یا کوچک سازی‌های رایج حوادث و با بهره گرفتن از شگردهای مختلف هنری و غیره به مخاطبین دروغ بگویند.
این تاکتیک ها نظیر درشت نمایی پیام، دست چین کردن پیام ، جنجال آفرینی خبری و فوریت بخشیدن ساختگی به خبراست که به میزان بسیار زیادی مورد استفاده قرار می گیرند. نشر اکاذیب از سوی رسانه‌های جمعی به هر نحو ممکن چه به صورت مستقیم یا به صورت غیر مستقیم حرام می باشد .
بهتان (نسبت دادن غیر واقع به دیگری):
مفهوم بهتان:
بهتان در لغت به معنای کذب می باشد^[۱۷۳].
مفهوم بهتان در کلام فقها:
بهتان نسبت دروغین و ناروا به کسی دادن است. در نسبت بین بهتان و غیبت اختلاف می باشد. برخی برآنند که نسبت میان آن دو تباین است؛ بدین معنا که غیبت عبارت است از بدگویی پشت سر کسی به صفتی که در او وجود دارد اما بهتان بدگویی از شخص به صفتی است که در او وجود ندارد؛ خواه در حضور وی باشد یا در غیاب او. ولی برخی دیگر، نسبت را عموم وخصوص من وجه می دانند؛ بدین بیان که غیبت، بدگویی پشت سر شخص است. خواه آن بدی در او باشد یا نباشد. در این تفسیر، غیبت شامل بهتان به شخص در غیاب وی نیز می شود و احکام غیبت همچون وجوب حلالیت طلبیدن برآن بار می گردد^[۱۷۴].
۳٫۶٫۲ادله حرمت بهتان:
بهتان؛ حرام بلکه حرمت آن از غیبت نیز شدیدتر است^[۱۷۵].
۳٫۶٫۲٫۱قرآن:
بهتان به خداوند از گناهان کبیره می باشد^[۱۷۶].
((قل ان الذین یفترون علی الله الکذب لایفلحون- متاع فی الدنیا ثم الینا مرجعهم ثم نذیقهم العذاب الشدید بما کانوا یکفرون ))^[۱۷۷]
بگو:” آنها که به خدا دروغ می بندند، (هرگز) رستگار نمی شوند. بهره ای (ناچیز) از دنیا دارند؛ سپس بازگشتشان به سوی ماست؛ و بعد، به آنها مجازات شدید به سزای کفرشان می چشانیم".
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:
((والذین یؤذون المؤمنین و المؤمنات بغیر مااکتسبوا فقد احتملوا بهتانا و اثما مبینا))^[۱۷۸].
و آنان که مردان و زنان با ایمان را به خاطر کاری که انجام نداده اند، آزار می دهند، بار بهتان و گناه آشکاری را به دوش کشیده اند.
۳٫۶٫۲٫۲روایات:
روایتی از امام صادق علیه السلام در این باره نقل شده است:
“آن گاه که مؤمن به برادر مؤمنش بهتان زند،ایمان در دل او ذوب می شود، همان گونه که نمک در آب ذوب می شود”^[۱۷۹].
در روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام در این باره آمده است:
“کسی که برادر دینی اش را متهم کند، بینشان حرمتی وجود ندارد.”^[۱۸۰]
در روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام آمده است:
“اگر کسی سخنی را بر ضد مؤمنی نقل کند وقصدش از آن، زشت کردن چهره او و از بین بردن وجهه اجتماعی اش باشد و بخواهد او را از چشم مردم بیندازد، خداوند او را از محور دوستی خود خارج می کند و تحت سرپرستی شیطان قرار می دهد، (ولی)شیطان هم او را نمی پذیرد.”^[۱۸۱]
موضوع این روایت هر چند اختصاص به بهتان ندارد. شامل غیبت و ….. می شود اما یکی از مصادیق آن بهتان است. که علاوه بر حرمت، دامن گیر کسی می شود که اقدام به بهتان می کند.
۳٫۶٫۳ بهتان در دستورالعمل برنامه سازی BBC:
بهتان، نه تنها در دین اسلام و نهاد خبررسانی اسلامی مذموم است،بلکه در رسانه‌های جمعی غیردینی و
سکولار نیز ناپسند شمرده شده است، در دستورالعمل برنامه سازی BBC آمده است:
اگر ما چیزی را پخش کنیم ،که افترا محسوب شود، ممکن است مرتکب جرم شویم. ایراد افترا به افراد، سازمان ها یا گروه ها صورت می گیرد این خطر وجود دارد و فرقی نمی کند،که اظهارات حاوی بهتان مکتوب باشد یا شفاهی. درهر حال بی بی سی مسئول است،بدون توجه به آنکه چه کسی این حرفها را زده است وفرقی نمی کند که برنامه تولید خود بی بی سی باشد یا یک تولید مستقل یا اینکه برنامه در کجای جهان پخش شده است.
دادگاه ها آزمون هایی را برای تشخیص افترا بودن یک صحبت برگزار می کنند ،که عبارتند از اینکه:
-آیا این صحبت، فرد را در نظر افراد عاقل تحقیر می کند؟
-آیا باعث می شود، که فرد از جامعه طرد و تحریم بشود؟
- آیا او را در معرض نفرت، استهزاء یا خصومت قرار می دهد؟
-آیا به شغل و حرفه او لطمه می زند؟
بهتان گاهی اوقات در نمایش تصویری ایجاد می شود، که بی بی سی آن را غیر قانونی دانسته است. هنگامی که افراد در نمایشها تصویر می شوند ما باید حداکثر تلاش خود را بکنیم تا موضوع را از قبل به آنان یا بستگان زنده آنان اطلاع بدهیم.آنها به طور خود کار حق متوقف کردن برنامه در حال پخش یا ساخته شدن را ندارند. مطابق قانون تهمت ، اشخاص زنده در برخی شرایط حق اقامه دعوا در این مورد را دارند^[۱۸۲].
باید این را در نظر بگیریم، که احتمال ایراد افترا در نتیجه کنار هم قرار گرفتن کلمات وتصاویر هم وجود دارد این اتفاق ممکن است در اثر بی دقتی در استفاده از پس زمینه‌های عمومی(یا کاغذ دیواری) در تصاویر روی دهد، مثلا:
یک نمای عمومی از تماشاگران فوتبال، که در آن افراد، قابل شناسایی هستند، به اضافه نوشته یا جمله ای در مورد ((لات ها)) در کنار آن.
یک نمای عمومی از مسلمانان،که در آن افراد قابل شناسایی هستند، همراه با جمله ای در مورد الکل.
البته یک راه دیگر ایراد افترا به شکل تصویری، استفاده از تصاویر غیر دقیق است:
تصویر یک مامور پلیس با لباس شخصی که با دستبند به یک مرد بازداشت شده متصل است، که در آن روشن نیست کدام مرد مجرم است، یا تصویری از یک خانه در حومه شهر که گفته می شود محل ساختن بمب است و در آن پلاک‌های دو خانه دیده می شود معلوم نیست اتهام متوجه کدامیک از خانه هاست^[۱۸۳].
اضلال(پیام گمراه کننده):
مفهوم اضلال:
مفهوم گمراهی و ضلال در کتب فقها و همچنین مفهوم اخلال در مبانی اسلام در قانون اساسی به عنوان حریم و محدوده آزادی اطلاع رسانی آمده است.
آنچه از مجموع سخنان فقهاء می‌توان استفاده کرد، کتب ضلال به نوشته‌هایی گفته می‌شود که برای عرف و نوع مردم، انحراف و گمراهی از عقاید ، اخلاق ، باورها و احکام را ایجاد می‌کند^[۱۸۴].
نکته قابل توجه این است که حکم حرمت، منحصر به کتاب نیست و شامل خبر و همه اقسام انتقال پیام می‌شود، نتیجه اینکه خبری که در راستای ترویج ضلال و گمراهی و دوری مردم از معنویت و حقیقت شود، تولید و توزیع آن حرام خواهد بود.
.۱٫۱۷۳٫ مراد از کتب ضلال در کلام فقهاء: